CHĂM SÓC TRẺ SƠ SINH BẰNG PHƯƠNG PHÁP KANGAROO CARE

Phương pháp Kangaroo Care cho trẻ sinh non

Chăm sóc trẻ bằng phương pháp Kangaroo (Kangaroo Mother Care) thực chất là việc cho trẻ sinh non, trẻ nhẹ cân được tiếp xúc da kề da trên ngực trần với người mẹ hoặc người chăm sóc trẻ để có thể được giữ ấm và chăm sóc tốt hơn. Thực hiện da kề da bắt đầu sớm và liên tục, bạn sẽ nhận thấy sự khác biệt. Thông thường để thực hiện phương pháp này thì trẻ phải có sự ổn định từ 1 tuần trở lên.

Phương pháp này được đặt tên là Kangaroo Mother Care bởi sự tương đồng với một loài thú có túi có tên là Kangaroo. Việc giữ trẻ ở trước ngực giống như hình ảnh của chú chuột túi Kangaroo đang địu con bên trong chiếc túi của mình. Phương pháp này được phát triển vào những năm 1970 để áp dụng chăm sóc những đứa trẻ bị sinh non và nhẹ cân ở các quốc gia không có sẵn máy ấp trứng hoặc thiết bị máy móc ở đó không hiện đại.

Hiệu quả khi thực hiện phương pháp Kangaroo Care

Năm 2016, Cochrane công bố kết quả từ 21 nghiên cứu bao gồm 3042 trẻ nhẹ cân (dưới 1500 gram) rằng những đứa trẻ được thực hiện chăm sóc kangaroo sẽ giảm nguy cơ tử vong đáng kể, tỷ lệ sống tăng gấp 5 lần.

• Giảm nhiễm trùng và tránh tình trạng trẻ bị hạ thân nhiệt
• Một số nghiên cứu còn đưa ra dẫn chứng về việc tăng cân, tăng chiều cao ở trẻ.
• Việc tiếp xúc da kề da sớm có thể tăng tỉ lệ cho con bú và ổn định nhịp tim, nhịp thở cho trẻ.

Đối với những đứa trẻ có cân nặng từ 1.200 – 2.200g sẽ đem lại hiệu quả khác như giúp trẻ ổn định về mặt sinh lý. Trẻ được chăm sóc bằng phương pháp nà y sẽ không bị căng thẳng và sợ hãi so với những đứa trẻ được chăm sóc trong lồng ấp.

Những lợi ích khi sử dụng phương pháp kangaroo care

1. Đối với trẻ sơ sinh nhẹ cân

Đây sẽ là một biện pháp thay thế an toàn và hiệu quả cho trẻ sơ sinh nhẹ cân khi ở các nước máy móc, tài nguyên còn bị hạn chế.

• Giúp giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ.
• Giúp trẻ ổn định được nhiệt độ, trẻ luôn được giữ ấm trong lồng ngực của mẹ tránh tình trạng giảm thân nhiệt đột ngột.
• Giảm tỉ lệ nhiễm trùng ở trẻ.
• Trẻ sẽ giảm đau bụng và tiêu hóa tốt hơn, bú nhiều hơn giúp trẻ tăng cân và phát triển thể chất.

Ngoài ra, các nghiên cứu còn cho thấy rằng những đứa trẻ sinh non được chăm sóc Kangaroo sẽ có sự phát triển về nhận thức và tinh thần. Chúng sẽ được giảm mức độ căng thẳng và giảm phản ứng đau từ đó giúp trẻ ngủ ngon hơn.

2. Đối với người mẹ

• Tăng cường sự kết nối, gắn bó giữa mẹ và con thông qua việc cho con bú được thúc đẩy khi sử dụng phương pháp kangaroo này.
• Kích thích tiết sữa, tăng sản lượng sữa ở mẹ, trẻ sẽ được bú sớm và kéo dài
• Một số nghiên cứu đã chỉ ra việc chăm sóc kangaroo giúp giảm lo lắng ở người mẹ, giúp tăng sự tự tin cho mẹ nhờ đó mà người mẹ có thể chăm sóc con mình tốt hơn.
• Giúp co hồi tử cung tốt làm giảm nguy cơ xuất huyết sau đẻ.

3. Đối với người cha

• Việc tiếp xúc da vài tuần đầu tiên của cuộc đời với người cha sẽ giúp cho tình cảm cho con gắn kết hơn bởi trẻ sẽ quen với giọng nói của cha mình khi tiếp xúc gần da kề da.
• Nếu mẹ của trẻ sơ sinh đã sinh mổ, người cha có thể bế trẻ để thực hiện phương pháp da kề da trong khi chờ người mẹ hồi sức sau khi mổ

4. Đối với gia đình

• Tăng tình cảm và kết nối mọi thành viên trong gia đình.
• Thành công của việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp giảm chi phí mua sữa công thức.
• Tiết kiệm chi phí cho việc chăm sóc và điều trị vì trẻ sẽ ít khi bị nhiễm trùng, nhiễm khuẩn hoặc các bệnh liên quan khác.

5. Đối với cơ sở y tế

• Vì số lượng trẻ sinh non, nhẹ cân rất nhiều nên các nhân viên y tế phải làm việc rất cực lực. Việc chăm sóc trẻ bằng phương pháp kangaroo sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho nhân viên y tế về chăm sóc và theo dõi trẻ.
• Giúp tiết kiệm được kinh phí cho vấn đề nhân lực.
• Tiết kiệm được ngân sách về những máy móc, thiết bị. Giảm nhu cầu về sử dụng công nghệ, máy móc đắt tiền và nhường lại các nguồn lực là trang thiết bị cần thiết cho những trẻ bị bệnh nặng hơn.

Nguyên tắc thực hiện Kangaroo Care

• Tiếp xúc da kề da với trẻ ở vị trí kangaroo
• Nuôi dưỡng trẻ bằng sữa mẹ
• Hỗ trợ người mẹ và gia đình chăm sóc trẻ
• Ra viện sớm
• Thực hiện KMC ngoại trú và theo dõi thường xuyên sự phát triển của trẻ.
• Việc tiếp xúc da kề da với mẹ phải được thực hiện càng sớm càng tốt. Nếu người mẹ không thể ở cùng con 24/24 thì nên tiếp xúc với trẻ bất kì lúc nào có thể, càng nhiều giờ trong ngày và càng kéo dài càng tốt.

Trong giai đoạn thực hiện phương pháp kangaroo ngoại trú, chất lượng chăm sóc phải đạt ít nhất như chăm sóc sơ sinh cơ bản như theo dõi về các thông số như nhịp tim, màu sắc da, thân nhiệt, cân nặng,…

Các nội dung thực hiện Kangaroo Care ở bệnh viện

• Hướng dẫn đặt trẻ vào đúng vị trí Kangaroo.
• Hướng dẫn cách nuôi trẻ sơ sinh bằng sữa mẹ
• Hướng dẫn cách bế và nâng giữ trẻ khi đánh thức trẻ dậy để cho ăn
• Cách theo dõi những dấu hiệu xấu và nguy hiểm khi xảy ra với trẻ nhằm xử lí kịp thời
• Kích thích và xoa bóp cho trẻ.
• Hỗ trợ bà mẹ: Hướng dẫn cách vận động, thư giãn cơ thể, chia sẻ và giải thích với các bà mẹ về những nỗi lo lắng.

Tiêu chuẩn cho bộ thời gian thực hiện Kangaroo

1 Tiêu chuẩn chọn trẻ để thực hiện Kangaroo

• Trẻ có cân nặng bé hơn 2500 gam hoặc tuổi thai bé hơn 37 tuần.
• Trẻ phải ổn định và không có dấu hiệu bệnh lí hoặc đã vượt qua được giai đoạn nguy hiểm
• Không thở máy

2 Tiêu chuẩn cho người mẹ tham gia thực hiện phương pháp Kangaroo

• Tinh thần tự nguyện, hợp tác thực hiện phương pháp kagaroo theo hướng dẫn.
• Sức khỏe tốt cả về thể chất và tinh thần.
• Dành nhiều thời gian để thực hiện phương pháp kangaroo.
• Thực hiện vệ sinh tốt: Không để móng tay, vệ sinh thân thể, quần áo sạch sẽ
• Có thêm một người trong gia đình để thay thế người mẹ khi cần thiết.

Các bước tiến hành thực hiện chăm sóc trẻ sinh non

Rửa và sát khuẩn tay thật sạch

• Chuẩn bị trẻ: cặp nhiệt độ (nếu cần), thay bỉm sạch, mặc áo và quần bằng một tay và nâng dưới cổ và phần lưng của trẻ. Tay kia bến phần mông trẻ.
• Để tránh cho trẻ bị cản thở thì bạn nên nâng nhẹ phần dưới cằm để giữ làm cản trở đường thở của trẻ.
• Đặt trẻ lên ngực mẹ, để trẻ nằm sấp giữa hai bầu vú mẹ ở tư thế thẳng đứng, ngực trẻ áp vào ngực mẹ, đầu trẻ nằm ngay về 1 bên, má của trẻ tựa vào phần trên của ngực mẹ, bụng trẻ áp vào phần trên bụng người mẹ.

• Hai tay trẻ dang rộng đặt trên hai bầu bú mẹ, hai chân giữ nguyên. Người mẹ cần mặc một cái áo địu bằng vải chun giản để giữ trẻ luôn ở vị trí kangaroo và tránh di động đầu và cổ trẻ.
• Chỉnh sửa tư thế thân trên: Một tay giữ đầu, 1 tay đưa 2 chân trẻ ra khỏi phần dưới áo Kangaroo, kéo phần trên áo lên ngang tai trẻ. Thân trên của trẻ được đỡ trong áo Kangaroo .
• Chỉnh sửa tư thế 2 chân: Đổi tay giữ đầu, chỉnh sửa áo, kéo phần áo chùm kín 2 chi.
• Đắp chăn bông, đảm bảo thân nhiệt.

Một số vấn đề và biểu hiện có thể xảy ra của bé

1 Suy hô hấp

Tình trạng này rất nguy hiểm nên mọi người cần lưu ý:

Trẻ tím tái: Có biểu hiện khó thở, lồng ngực bị rút lõm, thở rên, thở nhanh hoặc thở chậm. Trẻ ngừng thở thuyền xuyên và kéo dài

Cách xử lí:

•  Hướng dẫn các mẹ luôn đặt trẻ ở tư thế cổ ở trung gian, cổ không bị gập. Tùy mức độ mà có biện pháp hỗ trợ hô hấp khác nhau (ôxy, CPAP..)
•  Hạ thân nhiệt: thông thường thân nhiệt bình thường ở trẻ sơ sinh từ 36.5 độ C đến 37.4 độ C. Bạn nên lưu ý xem nếu thân nhiệt trẻ < 36.5 độ C thì do phòng lạnh và nhiệt độ môi trường lạnh.

Cách xử lí:

• Bạn có thể tăng thân nhiệt của trẻ bằng cách đắp chăn ấm, cũng có thể đắp thêm chăn trên lưng trẻ, tránh có gió lùa vào phòng.
• Thân nhiệt mong muốn ở trẻ sơ sinh 36,5°C đến 37,4°C, nếu thân nhiệt trẻ < 36,5°C do phòng lạnh, nhiệt độ môi trường lạnh.
• Theo dõi nhiệt độ của trẻ mỗi 15-30p/ lần cho đến khi nhiệt độ của trẻ trở lại như lúc bình thường.
•  Có một số trường hợp thân nhiệt của trẻ vẫn không cải thiện thì khi đó ta cần sử dụng lồng ấp hay giường sưởi.

Theo dõi trẻ khi thực hiện phương pháp Kangaroo Care

• Phải theo dõi tình trạng của bé thường xuyên như: Nhịp tim, nhịp thở, thân nhiệt, màu sắc da,…
• Quan sát các dấu hiệu vàng da, nôn mửa, phân, nước tiểu, cân nặng, tinh thần cửa trẻ xem có vấn đề gì bất thường không.
• Hỗ trợ và theo dõi khả năng chăm sóc của các bà mẹ: cho trẻ ăn, cách giữ ấm, dấu hiệu nguy hiểm, tư thế của người mẹ khi ngủ.